موسسه آموزش عالی علا الدوله سمنانی

 

 

 
 

درباره علا الدوله سمنانی

استان سمنان با پرورش نامدارانی همچون بایزید بسطامی،شیخ حسن خرقانی،شیخ علاء الدوله سمنانی و ... به سرزمین علم و عرفان اشتهار دارد.
 شیخ علاء الدوله سمنانی از عرفای نامدار قرن هفتم است که متاسفانه کمتر به جایگاه این عارف و اندیشمند بزرگ پرداخته شده است.
وی، در روستای "بیابانک" سمنان، چشم به جهان گشود، پس از سن پانزده سالگی به همراه عمویش، بیابانک سمنان را ترک و وارد درگاه شاه ایلخانی شد، چندی بعد،درگاه سلطان ایلخانی را ترک و راهی دیار کویر و زادگاهش سمنان شد.
زندگینامه شیخ علاء الدوله سمنانی
وی در بین مردم استان سمنان به نام احمد بن محمد بن احمد البیابانکی سمنانی شناخته می‌شد، از لحاظ مقام دینی به لقب رکن الدین و به جهت خدمات جوانی اش در دستگاه دیوانی، علاء الدوله لقب گرفته است.
کنیه وی را (ابوالمکارم یا ابی مکارم) نوشته‌اند. وی در پایان کتاب العروه نوشته است:((و هذا خط الفقیر... احمد بن ... البیابانک السندی محتد السمنانی منشا و المولد المعروف به علاءالدوله))
محققین و مورخین به واسطه ارشادش وی را شیخ و بعضی به مناسبت اصطلاح رایج فرق صوفیه او را شاه علاء الدوله و برخی به علت قدرت و ثروتش امی علاءالدوله و عده ای از نظر شخصیت خانوادگی وی را از ملوک سمنان شمرده‌اند.
شیخ علاءالدوله سمنانی متولد ذیحجه سال ۶۰۹ هجری قمری است. تحصیلات ابتدایی را در مکتب خانه محلی بیابانک بوده است. تا سن پانزده سالگی که از علوم عقلی و نظمی چیزی آموخته و آنگاه به همراه عموی خویش ملک جلال الدین، در دستگاه ارغوان خان وارد شد و به تدریج مقرب درگاه شاه ایلخانی شد.
سال ورودش به دیوان ایلخانیان را ۶۷۴ ه.ق نگاشته‌اند، اما خدمتش در این دربار چیزی نپائید. شیخ خود می‌گوید: ((جنگی که بین سلطان و عمویش – سلطان احمد تکو دار – در قلب قزوین در گرفت در آنگاه من ۲۴ ساله بودم .... به حمله پرداختم که ناگاه عنایت الهی از دست جانم گرفت))
پس از آنگه جذبه الهی او را در ربود، کلاه و سلاح را به یک سو فکند و دست به توبه فراز کرد. اما خدمت به ارغوان شاه را ترک نگفت تا سال ۶۸۰ ه.ق فرا رسید و شیخ بواسطه کسالت ،خدمت ایلخانیان را ترک و به وطن خود بازگشت.
او خود می‌نویسد:(( نیمه شعبان ۶۸۰ به مرض صعب دچار شدم ... باذن سلطان... روز ۱۶ شعبان از تبریز به عزم سمنان در آمدم چون به زادگاه رسیدم آن مرض سخت از من برفت دریافتم که از برکات ترک محبت ایشان امیدی حاصل آمد زیرا سلطان بت پرست بود و من تا آن اوقات صمد(یکتا پرستی) را نهاده و در خدمت صنم پرستی صرف عمر کرده بود)).
سیر و سلوک عرفانی علاء الدوله از کناره گیری خدمات دیوانی و انفاق و تطهیر اموالش آغاز شد
در ۲۶ سالگی تحصیلات عالی را آغاز کرد، ادبیات عرب را نزد سید اخفش، علم فقه را نزد سید تاج الدین آموخت و استماع حدیث را از رکن الدین صاین و رشید ابن ابی القاسم کسب و اجازه روایت گرفت، سیر و سلوک عرفانی علاء الدوله از کناره گیری خدمات دیوانی و انفاق و تطهیر اموالش آغاز شد، چنانکه غلامان و کنیزان خود را آزاد ساخت و حقوقی را که از دیگران بر عهده وی بود ادا کرد و اموال خود را وقف نمود.
هنگامی که سید شرف الدین سعدالله ابن حمویه سمنانی که مأمور شیخ عبدالرحمن اسفراینی در حدود خراسان بود به سمنان رسید، شیخ پس از ملاقات با او غیاباً از مریدان او شد و به فرمان وی گردن نهاد . پس از چندی برای دیدن قطب زمان و مرشد کامل به قصد بغداد حرکت کرد اما گماشتگان ایلخان مغول او را از همدان برگرداندند.
تنظیم آبیاری شهر به شیوه استخری و به نوبت از حقابه‌ها توسط شیخ علاء الدوله
تنظیم آبیاری شهر به شیوه استخری و به نوبت از حقابه‌ها بهره برداری کردن را به شیخ علاء الدوله سمنانی نسبت می‌دهند. زیرا از آن زمان به بعد بود که دفتری به نام قانون میاه در سمنان بوجود آمد که اساس صاحبان سهام و حقابه برای هر استخر همه ساله در آن ثبت می‌شده است . "شیخ علاء الدوله سمنانی ۱۶ سال یعنی از سال ۷۲۰ تا ۷۳۶ ه.ق در خانقاه سکاکیه ۱۴۰ اربعین برآورد و در دگر وقت ها ۱۳۰ اربعین برآورد بود. بدین ترتیب در زندگی گرانقدر خود ۲۷۰ اربعین را به پایان رسانده بود".
تواضع و انصاف شیخ سمنانی
تواضع و انصاف شیخ در آن مرتبه بود که مولانا نظام الدین هروی، شیخ علاء الدوله را تکفیر کرده و بدو نوشته بود که تو کافری ،شیخ رقعه مولانا را خواند و زار زار گریست و گفت: ای نفس هفتاد ساله به تو می‌گفتم که کافری و تو باور نمی‌کردی، اکنون هیچ شبهه نماندت که امام مسلمانان و مفتی شرق و غرب به کفر تو حکم کرده است، گردن بنه و بعد از این مرا مرنجان.
شیخ خود در رساله مفتاح می‌گوید: ((۱۰۰۰ طبق کاغذ در راه و رسم تصوف سیاه کردم و صد هزار دینار ملک پدری و میراث صرف صوفیان نمودم)).
مهمترین آثار شیخ عبارتند از: خمخانه وحدت، مناظر المحاظر للمناظر الحاضر، چهل مجلس، مکاشفات، قواعد العقاید و...
آخرین سالهای عمر شیخ علاء الدوله در صوفی آباد(روستایی در حومه سمنان) و در بنایی که آن را برج احرار نام نهاده‌اند گذشت.
نمونه‌ای از اشعار شیخ علاء الدوله سمنانی:
صد خانه اگر به طاعت آباد کنی/به زان نبود که خاطری شاد کنی
گر بنده کنی ز لطف آزادی را/ بهتر که هزار بنده آزادی کنی
آرامگاه شیخ علاء الدوله سمنانی
بنای آرامگاه به دستور عمادالدین(جمال الدین) عبدالوهاب وزیر سلطان محمد خدا بنده از خشت خام بنا گردیده و شیخ خانقاهی بر آن افزود. بنای آرامگاه و خانقاه این عارف مشهور بازمانده معماری اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است.

نمایی از آرامگاه علاءالدوله سمنانی

ساختمان مفصل آرامگاه شامل دو قسمت است قسمت اصلی بنا مربع شکل است و در گذشته گنبد عظیمی بر روی آن قرار داشته است، که در حال حاضر تنها یک فیلپوش زاویه جنوب غربی مقصوره آن باقی مانده است. قسمت دوم ایوان رفیع و بلند آرامگاه است که رو به مشرق است.
ایوان دارای طاق بزرگی بوده که آن نیز از بین رفته است . مزار شیخ در بیرون ایوان و بر روی صفه‌ای بزرگ واقع شده است آرامگاه شیخ علاء الدوله سمنانی در روستای صوفی آباد، حدود ۱۰ کیلو متری شمال غربی شهر سمنان واقع است.
گفتنی است: استان سمنان به واسطه عرفای بزرگی چون بایزید بسطامی، شیخ خرقانی،علاءالدوله سمنانی و...به سرزمین عرفان اشتهار دارد.